Зборовите „демократски Тајван“ се појавија повеќе пати на прославите на овогодинешниот национален ден на островот од кој било друг .

„Го донесовме меѓународното внимание на Демократски Тајван. Народот на Тајван ќе остане демократски и слободен народ за генерациите што доаѓаат“, изјави претседателката Цаи Инг-вен минатата недела, во своето последно обраќање на националниот ден пред да се повлече како прва демократски избрана жена претседател.

Тоа беше истовремено потврдување на идентитетот на островот и повик до светот да забележи и да не дозволи ова енергично и отворено општество да исчезне, пишува Би-Би-Си.

Шефот на тајванскиот законодавен дом, Ју Си-Кун, ги истакна истите акредитиви во неговите воведни говори: „Економистичката разузнавачка единица на Британија го рангира Тајван како демократијата број еден во Азија и на 10-то место во светот“.

Важноста на овие зборови за Тајван, кој се чувствува сè позагрозен од кинеските претензии на неговата територија, не може да се прецени.

„Демократски Тајван“ стана негов бренд – негов терен до светот зошто овој самоуправен остров со 23 милиони жители е важен и зошто треба да биде заштитен од напад на Кина. А сепак за еден чип од 800 милијарди долари, Тајван има многу малку официјални пријатели.

Постоеше време кога Тајпеј беше воен сојуз со САД и имаше место во Советот за безбедност на ОН. Беше управувана како антикомунистичка диктатура и можеше да смета на поддршка од истомисленички режими од Сеул до Санто Доминго, Преторија до Панама Сити.

Сега тие пријатели од времето на Студената војна речиси сите ги нема. Заканата за Тајван е посериозна од кога и да е, а Тајпеј има очајна потреба од нови сојузници.

Тој предизвик беше остро прикажан на церемонијата во вторникот.

Тоа едноставно не е официјално

Неколку странски лидери беа дел од големата прослава во Тајпеј. Најпрво, покрај црвениот тепих дојде претседателот на Науру, пацифичка микро-држава со само 10.800 жители. Следуваше генералниот гувернер на Сент Китс и Невис, карипска држава со 47.000 жители, и конечно генералниот гувернер на Сент Винсент и Гренадини, релативен гигант меѓу карипските микродржави, со население од 110.000 жители.

Првиот ред на дипломатските седишта го зазедоа амбасадорите од Гватемала, Парагвај, Хаити и Есватини.

Првите две остануваат кревки демократии, кои се борат со немирите и корупцијата, додека зголеменото насилство на бандите однесе илјадници животи само оваа година на Хаити. Есватини е единствената преостаната апсолутна монархија на Африка и единствениот преостанат африкански сојузник на Тајван. Минатиот месец претседателката Цаи долета до малото кралство за да се сретне со кралот Мсвати Трети и да ја одбележи 55-годишнината од неговата независност.

Овие се меѓу 13-те официјални дипломатски сојузници на Тајван – сè што остана од неговите сојузи од времето на Студената војна.

Кога се повлекол  од Кина во 1949 година, режимот на генералисимусот Чианг Кај Шек во Тајпеј се држел до големите сојузници како САД и Јапонија се до 1950-тите и 60-тите години, кога комунистичката Кина на Мао Це Тунг била отсечена од светот.

Но потоа, во февруари 1972 година, претседателот Ричард Никсон седнал со Мао Це Тунг во Пекинг. Тоа бил огромен момент што го започнал отворањето на комунистичка Кина кон светот.

Чианг Каи-Шек починал во Тајпеј во 1975 година, а неговите соништа за повторно преземање на кинеското копно не се исполниле. Но, тој му ја предал власта на својот син и островот останал еднопартиска диктатура која ги мачела и ги затворала своите противници.

За повеќето земји, аргументот за одржување на односите исчезнал. Тие што го направиле биле во целина подеднакво непријатни режими, вклучително и генералите на Јужна Кореја, апартхејдот во Јужна Африка и десничарските диктатури во Централна Америка.

Сè повеќе Тајпеј се потпирал на својата чекова книшка за да се задржи на сè помалата листа на сојузници, главно во форма на помош и инвестиции.

Но, денес чековната книшка на Кина е поголема од онаа на Тајван – а нејзината економија е многу поважна. Сојузниците што останале се мали и не помагаат во заштитата на Тајван од наметливата Кина. Се разбира, тоа не значи дека ги нема.

Можеби не е изненадување што на прославите на националниот ден во вторникот најголемиот аплауз беше резервиран за двата бендови кои маршираа. Едниот беше од Токио, а другиот од Лос Анџелес – Јапонија и САД, кои сè уште се двете земји за кои Тајван се грижи и најмногу му требаат.

Дури и по промената на признавањето, Вашингтон продолжи тивко да го поддржува Тајван, продавајќи му оружје во вредност од милијарди долари на островот. Нејзината неофицијална амбасада во Тајпеј е огромно соединение еуфемистички наречено „Американскиот институт во Тајван“.

Неверојатниот број јапонски ресторани во Тајпеј, исполнети со јапонски бизнисмени се уште еден знак за нивната блискост. Најзападниот јапонски остров – Јонагуни – е на само 110 километри од источниот брег на Тајван. Токио длабоко се грижи што ќе се случи со Тајван. За време на неодамнешниот говор во Тајпеј, поранешниот јапонски премиер Таро Асо ја повика меѓународната заедница да се „разбуди“ на заканата од Кина.

Овие односи остануваат „неофицијални“ – дури и на парадата беа префрлени во сенка, слично како и нивните пријателства.

Како да стекнете нови пријатели

Исплашен од непрестајните воени вежби на Кина и изоставен од клучните сојузи, Тајван бара да стекне нови пријатели – не само за трговија, туку и за поддршка во моќните меѓународни тела, особено во Европската унија.

Доказ за едно ново пријателство е лесно видлив во супермаркетите во Тајпеј, кои сега продаваат нешто што е сосема невообичаено во Азија: Индиско пиво од Литванија. Увозот на пијалакот, заедно со литванскиот рум и чоколадо, порасна во Тајван во последните неколку години, а Тајпеј дури најави инвестиција од 10 милиони долари во Литванија во најценетиот тајвански производ – чипсот.

Зошто Литванија? Можеби најплодното тло за стекнување нови пријатели е во младите демократии во Источна Европа, места кои некогаш потпаднаа под контрола на Москва, но сега се дел од НАТО и ЕУ.

За време на својот говор пред толпата за националниот ден, шефот на тајванскиот парламент предупреди на авторитарните режими „ја враќаат слободата, од Украина до Хонг Конг, Мјанмар до Авганистан“.

Од Чешка до Полска, Грузија и Литванија, има многу земји кои се плашат од „воскресната“ Русија и можеби чувствуваат сроден дух за мала демократија која живее во соседството на огромна авторитарна држава која тврди дека не треба да постои.

Во 2021 година, Литванија му дозволи на Тајпеј да основа канцеларија во Вилнус користејќи го името „Тајванско претставништво во Литванија“.

Пекинг беше апоплектичен и го испрати литванскиот амбасадор во Пекинг дома. Следеа дополнителни заплашувања. Но, владата во Вилнус одби да отстапи. Тој отиде подалеку, опишувајќи ги своите односи со Тајпеј како „стратешки приоритет“.

„Литванија се обидува да ја зајакне практичната соработка со Тајван, демократија со истомисленици и важен економски и технолошки партнер во регионот“, се вели во него.

Иако пивото на полиците на тајванските супермаркети може да изгледа како мала работа, тоа е показател за тоа каде Тајван сака да оди. Не сака да ги отфрли своите стари сојузници. Претседателот на Науру сепак ќе биде добредојден на националниот ден и во 2024 година.

Но, ако Тајван имаше профил на Тиндер, може да гласи: „Млада демократија, со отворено општество и просперитетна високотехнолошка економија, барајќи да создаде нови силни пријателства со партнери со истомисленици. Сосед од соседството, проблем“.